D.El.Ed 2nd semester (Regular) final exam 2nd paper (S2.2) solution under SCERT/ASSAM/ 2023

 

1. তলৰ প্ৰশ্নসমূহৰ উত্তৰ লিখা- (Answer the following questions) 1 X 5= 5

(a) প্রকল্প পদ্ধতিৰ উদ্ভাৱক কোন?

Who is the proponent of project method?

উত্তৰ: প্রকল্প পদ্ধতিৰ উদ্ভাৱক জন ডিউই (John Dewey)।

(b) সম্পূর্ণকৈ লিখা- (Write full form) SCERT

উত্তৰ: SCERT ৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপ হৈছে State Council of Educational Research and Training।

(c) ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ শিক্ষা দৰ্শনৰ এটা বৈশিষ্ট্য উল্লেখ কৰা।

Write one characteristic of Rabindra Nath Tagore's philosophy of education.

উত্তৰ: ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ শিক্ষা দৰ্শনৰ এটা বৈশিষ্ট্য হৈছে প্ৰকৃতিৰ সৈতে শিক্ষাৰ সংযোগ। তেওঁ বিশ্বাস কৰিছিল যে শিক্ষাৰ প্ৰকৃত প্ৰক্ৰিয়া প্রকৃতিৰ ভিতৰত হ'ব লাগে।

(d) পাঠ্যক্ৰম প্ৰস্তুতৰ এটা নীতি উল্লেখ কৰা।

Write one principle of curriculum development.

উত্তৰ: পাঠ্যক্ৰম প্ৰস্তুতৰ এটা নীতি হৈছে বিষয়ৰ স্থানীয় আৰু সাংস্কৃতিক প্ৰাসঙ্গিকতা নিশ্চিত কৰা।

(e) খালি ঠাই পূৰ কৰা- (Fill up the gap) বিদ্যালয় এখন _____ সমাজ।

School is a___ society.

উত্তৰ: বিদ্যালয় এখন সমাজৰ ক্ষুদ্ৰ ৰূপ।

Click here for S2.1 (2020)

2. চমুকৈ উত্তৰ লিখা- (Write the answers in short) 2x3=6

(a) ৰুছোৰ শিক্ষা দৰ্শনৰ বিষয়ে লিখা।

Write about educational philosophy of Rousseau.

উত্তৰ: ৰুছো (Jean-Jacques Rousseau)ৰ শিক্ষা দৰ্শনে শিক্ষা প্ৰকৃতিৰ নিয়ম অনুযায়ী প্ৰদান কৰিবলৈ আগবঢ়াই। তেওঁৰ মতে, শিশুসকলৰ শিক্ষাই প্ৰাকৃতিক পৰিবেশৰ সৈতে সজীৱ সংযোগ ৰাখিব লাগে।

(b) লিংগ গতানুগতিকতা বুলিলে কি বুজা?

What do you understand by gender stereotype?

উত্তৰ: লিংগ গতানুগতিকতা বুলিলে বুজা যায় যে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক তেওঁলোকৰ লিংগৰ ওপৰত আধাৰিত ধাৰণা অনুসৰি আচৰণ অথবা দায়িত্ব আৰোপ কৰা। উদাহৰণ স্বৰূপে, "ছোৱালীবোৰ মধুৰ স্বভাৱৰ হ'ব লাগে" বুলি মানি লোৱাটো।

(c) আনুষ্ঠানিক শিক্ষাৰ দুটা বৈশিষ্ট্য উল্লেখ কৰা।

Write two characteristics of formal education.

উত্তৰ: আনুষ্ঠানিক শিক্ষাৰ দুটা বৈশিষ্ট্য হৈছে:

• এটি সংগঠিত পাঠ্যক্ৰম থাকে।

• এটা সংগঠিত প্ৰতিষ্ঠানত (যেনে বিদ্যালয়) দিয়া হয়।

3. "প্রকৃতি হ'ল শ্রেষ্ঠ শিক্ষক"- এই কথাষাৰি ব্যাখ্যা কৰা। 3

"Nature is the best teacher"- Explain this statement.

উত্তৰ: "প্ৰকৃতি হ'ল শ্রেষ্ঠ শিক্ষক" বুলি কোৱা হয় কাৰণ মানুহে নিজৰ আশে-পাশে থকা পৰিৱেশৰ পৰা বিশেষকৈ প্ৰকৃতিৰ পৰা শিকিব পাৰিব। প্ৰকৃতিয়ে জীৱন শিক্ষাৰ মূল দিশসমূহ উপলব্ধি কৰায়, যেনে জীৱিত প্ৰাণীকসহ প্ৰতিজন জীৱৰ সাৰথকতা, সংগঠন, আৰু জীৱনৰ নিৰন্তৰ পৰিবৰ্তনশীলতা। শিশুসকলক শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰকৃতিৰ সৈতে সংযোগ থকাৰ দ্বাৰা বাস্তৱিক অভিজ্ঞতা আৰু সৃষ্টিশীল চিন্তাধাৰা বৃদ্ধি পায়।

4. বিদ্যালয়ত লিংগ বৈষম্য আতৰ কৰিবলৈ ল'ব পৰা তিনিটা পদক্ষেপৰ বিষয়ে লিখা। 3

Discuss three steps to remove gender discrimination in school.

উত্তৰ:

• লিংগ-সংবেদনশীল পাঠ্যক্ৰম প্ৰস্তুত কৰা: পাঠ্যক্ৰমত ছাত্ৰ আৰু ছাত্ৰীক সমানে অংশগ্ৰহণৰ সুযোগ দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰা।

• লিংগ বৈষম্যৰ বিষয়ে শিক্ষকসকলক প্ৰশিক্ষণ: শিক্ষকসকলক লিংগ বৈষম্যৰ বিষয়ে সচেতন কৰা আৰু সমন্বিত পদ্ধতিত শিক্ষা দিয়াৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ দিয়া।

• সমান সুযোগ: বিদ্যালয়ৰ সকলো কার্যসূচীত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক সমানভাৱে অংশগ্ৰহণৰ সুবিধা দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰা।

Click here for S2.3 (2020)

4. চমুটোকা লিখা- (যিকোনো এটা)Write short answer-(any one) 2

(a) পর্যবেক্ষণ (Observation)

(b) তথ্য বিশ্লেষণ (Data analysis)

(c) শ্ৰেণীকোঠাৰ পাঠদানত তথ্য আৰু যোগাযোগ প্রযুক্তিৰ গুৰুত্ব (Importance of ICT in classroom transaction)

উত্তৰ:

a. পৰ্যবেক্ষণ (Observation): পৰ্যবেক্ষণ হৈছে শিক্ষা আৰু অনুসন্ধানৰ প্ৰক্ৰিয়াত যিকোনো পৰিস্থিতি বা ঘটনা তীক্ষ্ণভাৱে লক্ষ্য কৰি তথ্য সংগ্ৰহ কৰা। এই প্ৰক্ৰিয়াত শিক্ষক বা শিকাৰু বিষয়ৰ গভীৰতা বুজিবলৈ আৰু সিদ্ধান্ত ল’বলৈ তথ্য সংগ্ৰহ কৰে।

b. তথ্য বিশ্লেষণ (Data Analysis): তথ্য বিশ্লেষণ হৈছে সংগৃহীত তথ্যৰ পৰ্যালোচনা আৰু সেই তথ্যৰ পৰা মানসম্মত সিদ্ধান্ত উলিয়াবলৈ ব্যৱহৃত এক প্ৰক্ৰিয়া।

c. শ্ৰেণীকোঠাৰ পাঠদানত তথ্য আৰু যোগাযোগ প্রযুক্তিৰ গুৰুত্ব: তথ্য আৰু যোগাযোগ প্রযুক্তি (ICT) শ্ৰেণীকোঠাত শিক্ষাদান প্ৰক্ৰিয়াত আধুনিকতা আৰু সক্ৰিয় শিক্ষাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে। ইয়াৰ সহায়ত শিক্ষাৰ সামগ্ৰিক গুণগত মান উন্নত হয়, বিশেষকৈ চিত্ৰ, অডিঅ', ভিডিঅ' আৰু ডিজিটেল সামগ্ৰীৰ মাধ্যমে শিক্ষাৰ পদ্ধতি সহজ হয়।

5. পৰিৱেশ অধ্যয়ন শিক্ষণত অবিৰত আৰু সামাগ্রিক মূল্যায়নৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পর্কে তিনিটা যুক্তি আগবঢ়োৱা। 3

Give three reasons on need of continuous and comprehensive evaluation of teaching EVS.

উত্তৰ: পৰিৱেশ অধ্যয়ন শিক্ষণত অবিৰত আৰু সামাগ্রিক মূল্যায়নৰ প্ৰয়োজনীয়তা -

• শিক্ষাৰ দ্ৰুত অগ্ৰগতিৰ মূল্যায়ন কৰিবলৈ অবিৰত মূল্যায়ন প্ৰয়োজন।

• শিক্ষাৰ বিভিন্ন দিশৰ উন্নতি চাবলৈ আৰু শিক্ষাৰ সামগ্ৰিক বিকাশৰ মূল্যায়ন কৰাটো একান্ত প্ৰয়োজনীয়।

• পৰিৱেশ অধ্যয়নত শিশুৰ জ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত সামগ্ৰিকভাৱে উন্নতি কৰিবলৈ অবিৰত মূল্যায়ন প্ৰয়োজন।

6. প্রাথমিক পৰ্যায়ত পৰিৱেশ অধ্যয়ন শিক্ষণৰ চাৰিটা উদ্দেশ্য উল্লেখ কৰা। 4

Mention four objectives of teaching Environmental studies at primary stage.

উত্তৰ: প্রাথমিক পৰ্যায়ত পৰিৱেশ অধ্যয়ন শিক্ষণৰ চাৰিটা উদ্দেশ্য -

• শিক্ষাৰ্থীসকলৰ পৰিৱেশৰ প্ৰতি সচেতনতা বৃদ্ধি কৰা।

• বাস্তৱ পৰিস্থিতিৰ লগত শিশুসকলক সংযোগ স্থাপন কৰোৱাকৈ শিকোৱা।

• জীৱনৰ প্ৰতি ইতিবাচক মনোভাৱ গঢ়ি তোলা।

• পৰিৱেশ সম্পৰ্কে বুজাপৰা আৰু পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ গুৰুত্ব বুজোৱা।

7. পৰিৱেশ অধ্যয়ন বিষয়টোত কি কি বিষয় সমন্বিত হৈ আছে উদাহৰণৰ সহায়ত ব্যাখ্যা কৰা। 4

Which subjects are integrated in EVS, explain with example?

উত্তৰ: পৰিৱেশ অধ্যয়ন বিষয়টোত সমন্বিত হৈ থকা বিষয়সমূহ -

পৰিৱেশ অধ্যয়ন বিষয়টোৱে প্ৰাকৃতিক আৰু সামাজিক বিষয়বোৰৰ সৈতে সম্পর্কিত। ইয়াত বিজ্ঞান, সমাজ বিজ্ঞান, ভূগোল, আৰু স্বাস্থ্য শিক্ষাৰ লগতে পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ বিষয়সমূহ সংযুক্ত হৈ থাকে। উদাহৰণ স্বৰূপে, "পানী" বিষয়ক পাঠত শিক্ষাৰ্থীসকলে পানীৰ উৎস, পৰিৱেশত ইয়াৰ ভূমিকা আৰু পানীৰ অপচয় ৰোধৰ ওপৰত অধ্যয়ন কৰে। ইয়াত বিজ্ঞান, সমাজ বিজ্ঞান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞানৰ বিষয়বোৰৰ একে সময়তে শিকাৰ সুযোগ থাকে।

৪. প্রাকৃতিক দুর্যোগ আৰু মানৱসৃষ্ট দুর্যোগ বুলিলে কি বুজা? উদাহৰণৰ সহায়ত বুজাই লিখা। 4

What do you mean by natural disasters and man-made disasters? Explain with examples.

উত্তৰ:

• প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ হৈছে পৰিৱেশৰ স্বাভাৱিক কাৰণৰ বাবে হোৱা ধ্বংসাত্মক ঘটনা, যেনে ভূমিকম্প, বানপানী, বা ঘূৰ্ণীবতাহ। উদাহৰণ স্বৰূপে, ২০১৫ চনৰ নেপালৰ ভূমিকম্প এটা প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ আছিল।

• মানৱসৃষ্ট দুৰ্যোগ হৈছে মানুহৰ ভুল বা অন্যায় কাৰ্যকলাপৰ বাবে হোৱা বিপদ। উদাহৰণ স্বৰূপে, ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীত প্লাষ্টিক আৱর্জনা পেলাই পানী দূষিত কৰাটো এক মানৱসৃষ্ট দুৰ্যোগৰ উদাহৰণ।

Click here for S2.5 (2020)

9. চতুৰ্থ শ্ৰেণীৰ পৰিৱেশ অধ্যয়নৰ যিকোনো এটা পাঠৰ ওপৰত এটা ধাৰণা মানচিত্র প্রস্তুত কৰা। 4

Prepare a concept map on any one lesson from the textbook of EVS of class IV.

উত্তৰ: ধাৰণা মানচিত্র -

(Example for Concept Map on the lesson "Plants Around Us")

Main Idea: Plants Around Us

10. শ্ৰেণীকোঠাৰ পৰিৱেশ অধ্যয়নৰ পাঠ আদান-প্রদানৰ বাবে দলগত কার্য নাইবা আলোচনা পদ্ধতি উপযুক্ত বুলি ভাবানে? নিজস্ব মতামত আগবঢ়োৱা। 4

Do you think group activity or discussion method is appropriate for transaction of lesson of EVS in the classroom? Give your opinions.

উত্তৰ: হয়, শ্ৰেণীকোঠাৰ পৰিৱেশ অধ্যয়নৰ পাঠ আদান-প্রদানৰ বাবে দলগত কার্য আৰু আলোচনা পদ্ধতি যথেষ্ট উপযুক্ত। কাৰণ:

• ই শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মাজত সহযোগিতামূলক মনোভাৱ বিকাশ কৰে।

• ছাত্ৰ-ছাত্ৰী সকলে নিজৰ চিন্তাধাৰা মুকলি কৰি আলোচনা কৰাৰ সুযোগ পায়।

• দলগত কার্যৰ মাধ্যমে শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মৌলিক চিন্তাশক্তি আৰু সৃষ্টিশীলতা বৃদ্ধি পায়, যি পৰিৱেশ অধ্যয়ন বিষয়টোত গুৰুত্বপূৰ্ণ।